«Қорқыт ата кітабы» эпостарының жалпытүркілік этникалық-ұлттық идеяларды сақтаудағы рөлі
DOI:
https://doi.org/10.71078/vhc83e43Түйін сөздер:
эпос, этникалық, құрылымдық-семантикалық, дифференциация, әртараптандыру, этносАңдатпа
Мақалада «Қорқыт ата кітабы» эпостарының түркі халықтарының ортақ рухани мұрасы ретінде жалпытүркілік этникалық-ұлттық идеяларды сақтаудағы және дамытудағы іргелі рөлі ғылыми-теориялық тұрғыдан талданады. Зерттеу көрсеткендей, бұл эпостар тарихи жадының тасымалдаушысы ғана емес, сонымен қатар ұлттық бірегейлікті, мәдени мұраны және идеялық құндылықтарды қорғаудың маңызды құралы болып табылады. Эпостарда көрініс тапқан ерлік, отанға адалдық, отбасы мен қауымдастық бірлігі, діни және рухани беріктік сияқты мотивтер түркі этносының қалыптасу процесінде басты орын алады. Мақалада аталған мотивтердің жалпытүркілік ойлау жүйесіндегі қызметі қарастырылып, олардың уақыт пен кеңістік тұрғысынан өзектілігі негізделеді. Зерттеу нәтижесінде «Қорқыт ата кітабы» эпостары тек әзербайжан түркілерінің ғана емес, бүкіл түркі халықтарының ортақ мәдени кодексі ретінде бағаланып, жалпытүркілік бірегейлікті сақтауда және оны келер ұрпаққа жеткізуде стратегиялық маңызға ие екендігі анықталды. Сонымен қатар, бұл эпостар қазіргі түркі әлемінде ұлттық идеологияның негіздерін нығайту және мәдени интеграцияны тереңдету үшін маңызды интеллектуалдық әрі символдық ресурс ретінде қарастырылады.
Әдебиеттер тізімі
Bartold, V.V. (1990). Works on the History of Turkic Peoples. Baku, Elm.
Jafarov, J. (2008). The Language and Style of Kitabi-Dede Gorgud. Baku, Sherg-Gerb.
Demirchizade, A. (1964). The History of the Azerbaijani Language. Baku, Maarif.
Kashgari, M. (1960-1980). Divanü Lüğat-it-Türk. Translated by A. Demirchizade et al. Baku, Elm.
Ergin, M. (1986). Dede Korkut Kitabı: Text and Dictionary. Istanbul, Ebru.
Eberhard, W. (1972). The Structure and Function of Turkic Epics. Berlin, Akademie Verlag.
Abu Hayyan. (1985). Kitab al-Idrak li-Lisan al-Atrak. Baku, Elm.
Afandiyev, F. (2009). The Common Heritage of Turkic Peoples: The Dede Gorgud Epics. Baku, Nurlan.
Alizade, R. (2015). Kitabi-Dede Gorgud and the Historical Development of the Turkic Language. Ganja, GDU Publishing.
Aliyev, H. (2000). Kitabi-Dede Gorgud is Our Source Book. Baku.
Aliyev, I. (2015). Decree on the 200th Anniversary of the Academic Discovery of the Kitabi-Dede Gorgud Epic. Baku, Presidential Library.
Gökyay, O.Ş. (1973). Dede Korkut Kitabı: Study, Text, Dictionary. Istanbul, Ministry of National Education.
Kononov, A.N. (1960). On the Language of «Kitabi-Dede Korkud». Moscow, Nauka.
Kitabi-Dede Gorgud. (1978) Compiled by H. Araslı. Baku.
Mammadli, N. (2016). Issues of National Ideology in Kitabi-Dede Gorgud. Baku, Elm.
Mammadov, F. (2007). Comparative Dictionary of Turkic Languages. Baku, Elm.
Mammadov, M. (2012). Dede Gorgud and the Turkic Mythological Thought System. Baku, Science and Education.
Guliyev, A. (1980). History of the Azerbaijani Literary Language. Baku, Maarif.
Samoylovich, A.N. (1987). Introduction to Turkic Dialectology. Baku, Maarif.
Жүктеулер
Жарияланды
Журналдың саны
Бөлім
Лицензия
Авторлық құқық (c) 2025 Мехрибан Октайқызы Мамедова (Автор)
Бұл жұмыс Creative Commons Attribution-Коммерциялық емес 4.0 халықаралық лицензиясы.
Дәйексөзді қалай келтіруге болады
