Әлеуметтік желідегі қазақша мәтіндердегі норма мен узус мәселелері
DOI:
https://doi.org/10.71078/1z6x2j67Түйін сөздер:
әлеуметтік желі, виртуалды қарым-қатынас, интернет, норма, узусАңдатпа
Мақалада қазіргі коммуникацияның өзекті тақырыбы – виртуалды тілдік тұлғаны зерттеуге, интернет коммуникациядағы виртуалды тілдік тұлғаның лексико-семантикалық ерекшелігін сипаттауға бағытталды. Интернет коммуникация арқылы енген қазақ сөздік қорындағы динамикалық өзгерістер мәселесі соңғы жылдары ерекше өзектілікке ие болып отыр. Зерттеу жұмысы отандық және шетелдік ғалымдардың зерттеулеріне шолу жасаумен басталып, ерекшеліктері мен негізгі бағыттармен сипатталды. Әлеуметтік желі дискурсы мен оның мәтініне талдау жасаған ғылыми айналымда жүрген еңбектерді саралап, негізгі тұжырымдарын ой елегінен өткізіп, қажетті қорытындылар басшылыққа алынды. Зерттеудің мақсаты – әлеуметтік желідегі қолданыстардың лексика-семантикалық қасиеттер жиынтығын қарастыру.
Мақалада қазақ тілді әлеуметтік желілерде коммуникацияның басты ерекшелігі виртуалды қарым-қатынаста қатысушының шынайы қатысушыны алмастыруы сөз етіледі. Әлеуметтік желіден жинақталған қазақша мәтіндердің құрылымына, лексикалық, грамматикалық сипатына талдау жасалды. Әлеуметтік желі дискурсы мәтіндерінің ерекшелігі баяндалды. Әлеуметтік желілердегі мәтіндер білім көзі емес, олар жаңалық немесе ойын-сауық ақпараты болып табылатыны, соған сәйкес оларда қысқа, бірақ мазмұнды ақпарат болуы керектігі айтылады, мәтіндегі ақпарат тек әріппен ғана емес, сурет, аудио және бейнежазба арқылы да берілетіндігі айтылды.
Зерттеу материалдары ретінде Facebook және WhatsApp желілерінен мысалдар келтірілді. Зерттеу барысында қазақ тіліндегі мәтіндердегі фейсбук тіліндегі терминдердің қолданылуы, шетел сөздерінің белсенділігінің артуы, жат және төл сөздердің лексика-синтаксистік тіркесі, лексикалық сөздердің тіркесімі т.б. Нәтижесінде жинақталған материалдар негізінде әлеуметтік желідегі қазақ тіліндегі мәтіндердің грамматикалық (морфологиялық, синтаксистік) ерекшеліктері топтарға бөлініп, лингвистикалық талдау жасал Қазіргі қоғамдық санада тілдік қатынасты іске асыратын құрал ретінде әлеуметтік желінің тілдік бейнесін айқындайтын лингвистикалық бағыттағы зерттеулердің өзектілігін тудырды. Осы орайда желі қолданушылардың тілдік біліктілігін арттырудың маңызы өте зор.
Әдебиеттер тізімі
Arnol’d, I.V. (2017). Leksikologiya sovremennogo anglijskogo jazyka: ucheb. posobie. 2-e izd. pererab. [Lexicology of the modern English language: studies.stipend] Moskva: Nauka. (in Russian)
Berestnev, G.I. (1996). O novoj real’nosti jazykoznanija. [On the new reality of linguistics] Moskva. (in Russian)
Goroshko, E.I. (2012). Sovremennaya internet-kommunikatsiya: struktura i osnovnyye parametry. [Modern Internet communication: structure and main parameters] Moskva, Nauka. (in Russian)
Isayev, E.V. (2013). Modeli metafory v diskurse komp’yuternoj bezopastnosti. avtoref. dis. ... kand. filol. nauk. [Models of metaphor in the discourse of computer security]. Perm. (in Russian)
Ivanova, O.V. (2017). Osobennosti inoyazychnoj kommunikacii v social’nyh setyah. [Features of foreign language communication in social networks]. Yazyki. Kul’tury. Etnosy. Formirovanie yazykovoj kartiny mira: filologicheskij i metodicheskij aspekty, V. 1, (1), 240-247. (in Russian)
Kholodkovskaya, E.V. (2018). Osobennosti sintaksisa angloyazychnogo internet-kommentariya social’noj seti Facebook. [Syntax features of the English-language Internet comment on the Facebook social network]. Vestnik Volgor. gos. un-ta. Ser. 2: Yazykoznanie, 1, 79-83 (in Russian)
Matusevich, A.A. (2016). Obshcheniye v social’nykh setakh: pragmaticheskij, kommunikativnyj, lingvostilisticheskij aspekty kharakteristiki. Moskva. 190 s. [Matusevich A.A. Communication in social networks: pragmatic, communicative, linguo-stylistic aspects of the characteristic. Moscow. 190 p.] (in Russian)
Muravyov, N.A. (2014). Neologizmy v sotsial’noy seti Feysbuk N.A.Murav’yev. Dialogue: Intern. conf. in Computational Linguistics. URL: http://www.dialog21.ru/dialog2014/presentations/Muravyev.pdf (in Russian)
Ryabov, V.N. (2008). Neobychnyye slova i formy slov kak otrazheniye osobennostey khudozhestvennogo teksta. [Unusual words and forms of words as a reflection of the features of a literary text]. Diskurs. Issue 10. USTU-UPI, 15-25. (in Russian)
Sadirova, K.K. (2019). Internet zhelisindegi qazaq tilinin erekshelikteri. [Features of the Kazakh language on the Internet]. Diskursologija maselelerі. Monografija. 71-78 p. Aqtobe: Kolibri (in Kazakh)
Syzdyq, R.S. (2001). Tildik norma zhane onın qaliptanuı. [Language norm and its formation] Astana: Elorda. (in Kazakh)
Teterleva, E.V., Portnova, I.V. (2018). Grammaticheskie osobennosti angloyazychnyh kommentariev v social’noj seti Instagram. [Grammatical features of English-language comments on the social network Instagram]. Problemy romano-germanskoj f lologii, pedagogiki i metodiki prepodavaniya inostrannyh yazykov, 14, 91-94. (in Russian)
Uali, N.M. (2007). Qazaq soz madenietinin teoriyalıq negizderi. filol. gyl. doktory gyl ...diss. [Theoretical foundations of Kazakh speech culture Philology. Philol. science. doctor of science ...diss.] Almaty. (in Kazakh)
Vakhramova, E.N. (2009). K voprosu o lingvisticheskikh perspektivakh neologizmov sotsial’nykh setey. [To the question of the linguistic prospects of neologisms of social networks] Vestnik Nizhegorodskogo universiteta im. N.I. Lobachevskogo, 6, 270-275. (in Russian)
Vinogradova, T. (2009). Spetsifika obshcheniya v internete. Russian and comparative philology: linguoculturological aspect. [Specificity of communication on the Internet Russian and comparative philology: linguoculturological aspect]. Kazan. (in Russian)
Жүктеулер
Жарияланды
Журналдың саны
Бөлім
Лицензия
Авторлық құқық (c) 2025 Ж. Сарсенбай, А. Ақжігітова (Автор)
Бұл жұмыс Creative Commons Attribution-Коммерциялық емес 4.0 халықаралық лицензиясы.
Дәйексөзді қалай келтіруге болады
