Тарихи фразеологизмдердің лингвомәдени уәжі
DOI:
https://doi.org/10.71078/s79vgm70Түйін сөздер:
тарихи фразеологизмдер, ақпараттық, тілдік деректер, ұлттық жад пен сана, мәдени код, лингвомәдени уәжАңдатпа
Тіліміздегі бейнелі сөз оралымдары, шешендік сөздер, мақал-мәтелдер халқымыздың рухани байлығы ғана емес, сонымен бірге мәдениетіміз бен әдебиетіміздің бай тарихы, ізгі дәстүрі, асыл қазынасы, ұрпақтан-ұрпаққа қалар мирасы. Қазақ ұлтының баға жетпес рухани құндылықтарының бірі – ұлттық тілі болса, сол тілдегі «сөз маржандары», «ерекше қабаты», «бейнелі формулалар» болып табылатын фразеологизмдерде халықтың салт-санасы, әлеуметтік жағдайы, мәдени деңгейі, бір сөзбен айтқанда бүкіл болмысы тұнып жатады. Демек, әр кезеңнің үзігін танытатын мақал-мәтелдер, фразеологизмдер мен қанатты сөздердің өн бойында ақпараттық, тілдік деректер жатады. Халық санасында қатталып, сақталып қалған мұндай тілдік деректерді зерттеу арқылы біз өз тарихымыздың тереңіне бойлап, түркілік діңгектен нәр алған қазақы ұлттық жад пен сананы жаңғыртуға қол жеткіземіз. Сондықтан менталдық тарихи-мəдени тұтастықты көрсететін лингвомәдени тілдік бірліктерді талдау танымдық білім қорын толықтыруға сеп болары сөзсіз. Мақалада астарында тарихи, мәдени, тілдік код сақталған тарихи фразеологизмдердің лингвомәдени уәжі бағамдалады. Мысалы, «Түгел сөздің түбі бір, түп атасы Майқы би», «Тарықсаң – Таласқа бар», «Қап тауы. Қойқаптың тауы», «Ақтабан-шұбырынды, Алқакөл сұлама» сияқты фразеологизмдерге тарихи деректерді саралай отырып редукция тәсілі арқылы талдау жасалады.
Әдебиеттер тізімі
Әбіласан, Ә. (1998). Көне сөздер құпиясы (тарихи-этимологиялық зерттеулер). Алматы.
Кайдар, А. (2003). Тысяча метких и образных выражений. Астана.
Кондыбай, С. (2008). Казахская мифология (5 т.). Алматы.
Кондыбай, С. (2008). Казахская мифология (8 т.). Алматы.
Көпейұлы, М. Ж. (2008). Шығармалар жинағы (8 т.). Алматы.
Қаратаев, Т. (1998). Қазақ тарихы. Қазақ тарихы журналы, (4-5).
Қашқари, М. (1993). Түбі бір түркі тілі. Алматы.
Құдайбердіұлы, Ш. (2015, қазан 6). Қазақ қайдан шыққан. Ақ жол, (№123/124).
Құламанова, З. (2017). Тастағы Тараз тарихы. Тараз.
Манас энциклопедиясы. (2015). Манас энциклопедиясы (1 т.). Бишкек.
Нұржекеұлы, Б. (2005, қазан 13). Майқы би. Жас алаш, (№122-123).
Омарбеков, Т. (2021, маусым 10). Майқы би. Егемен Қазақстан, (№47).
Сағындықұлы, Ө. (2009). Сөз төркіндері туралы. Алматы.
Тілеубердиев, Б. (n.d.). [Article title]. Retrieved from https://atau.kz/kz/article/7
Жүктеулер
Жарияланды
Журналдың саны
Бөлім
Лицензия
Авторлық құқық (c) 2025 А.О. Тымбол (Автор)
Бұл жұмыс Creative Commons Attribution-Коммерциялық емес 4.0 халықаралық лицензиясы.
Дәйексөзді қалай келтіруге болады
