Жазбаша тіл дамытуда сыни пікір қалыптастырудың лингвистикалық негізі

Аңдатпа

Алғаш тілдік таңба мәселесімен көне ғасырларда әйгілі философтар Аристотель мен Демокрит айналысқан. Ертедегі грек философтар мен грамматиктерінен тәлім болып қалған екі бағыт бар. Оның біріншісі – тілдің элементтері (сөз, сөйлем) таңба болып саналуға тиіс; екіншісі осы таңбалар адамның ойымен пайымдауымен байланысты деген пікір. Кейінірек философиядағы «стоиктер» (стоицизм) мектебі де тілдегі таңба мәселесіне көңіл бөлді. Семиотиканың бір аспектісі ретінде тіл конкретті теориялық мәселе болып XVIII ғасырда бөлінді. XIX-XX ғасырларда тілдің таңбалық элементтері тарихи-салыстырмалы тіл білімі мен логикада қарастырылады. Басты философиялық бағыт ретінде бұл идея XX ғасырда барлық лингвистикалық, психологиялық, логикалық, эстетикалық ғылым салаларында ерекше орын алды.

Бұл мақалада тілдің таңбалық табиғатының философиялық және лингвистикалық негіздері қарастырылады. Ежелгі грек ойшылдары Аристотель мен Демокриттен бастап, стоиктер мектебі, Д. Локк, Ч. Пирс, Ч. Моррис және Ф. де Соссюр еңбектерінде тілдік таңба ұғымы әртүрлі бағыттарда талданған. Автор тіл таңбасының дыбыстық (таңбалаушы) және мағыналық (таңбаланушы) жақтарына тоқталып, тілдің таңбалық жүйе ретіндегі қалыптасу жолын сипаттайды. Мақала семиотика, философия және лингвистика ғылымдары арасындағы өзара байланысты айқындайды.