Әлемдік тіл білімінде және өзбек тіл білімінде лингвистикалық сараптаманың зерттелуі
DOI:
https://doi.org/10.71078/v059s843Түйін сөздер:
сот лингвистикасы, мәтінтанымдық, филологиялық, стилистикалық, семантикалықАңдатпа
Лингвистикалық сараптаманың тарихы тіл білімі мен құқық ғылымдары арасындағы өзара байланыстың дамуымен тығыз байланысты. Бұл сала ХХ ғасырда ғылыми пән ретінде қалыптасып, қазіргі уақытта құқықтық жүйелерде кеңінен қолданылуда. Аталған бағыт тек теориялық тұрғыдан ғана емес, практикалық жағынан да өзектілігін сақтап отыр, лингвистикалық сараптама әдістері мен технологиялары үнемі жаңартылып отырады.
Ғалымдар сот лингвистикалық сараптама терминін жинақтаушы ұғым ретінде қарастырады. Бұрын мәтінтанымдық, филологиялық, стилистикалық, семантикалық сараптама сияқты атаулар қолданылған. Алайда сөйлеу әрекетіне қатысты әртүрлі сараптамалық мәселелерді шешуде құқықтық жүйеде сұраныстың артуы бұл салаға көпшілікке түсінікті жаңа атау беруді қажет етті. Осыған байланысты сараптама үдерісінде «лингвистикалық сараптама» термині берік орнықты. Нәтижесінде соттық лингвистикалық сараптама сот сараптамасының дербес түрі ретінде қалыптасты. Бұл сараптама арнайы лингвистикалық білім қолданылмайынша ауызша немесе жазбаша түрде жасалған құқық бұзушылықтарды анықтау мүмкін емес немесе айтарлықтай қиын болатын жағдайларды айқындау үшін қолданылады.
Тіл мен сөйлеу бірліктері, сондай-ақ ауызша, жазбаша немесе электрондық түрде тіркелген барлық мәтін түрлері лингвистикалық сараптаманың нысандары болып табылады.
Әдебиеттер тізімі
Adger, C.T., Wolfram, W., & Christian, D. (2007). Okullarda ve topluluklarda lehçeler (2. bs.). Mahwah, NJ. Lawrence Erlbaum Associates.
Alim, H.S. (2004). You know my steez: Siyah Amerikalı bir konuşma topluluğunda üslup değiştirme üzerine etnografik ve sosyodilbilimsel bir çalışma (Cilt 89). Durham, NC. Duke University Press.
Au, K.H., & Kawakami, A. (1985). Research currents: Talk story and learning to read. Language Arts, 62, 406–411. DOI: https://doi.org/10.58680/la198525838
Ball, A.F. (1992). Afro-Amerikalı ergenlerin açıklayıcı yazılarında kültürel tercih. Written Communication, 9(4), 501–532. DOI: https://doi.org/10.1177/0741088392009004003
Ball, A.F. (2000). Çok kültürlü öğrencilerin öğrenmesini geliştiren güçlendirici pedagojiler. Teachers College Record, 102(6), 1006–1034. DOI: https://doi.org/10.1111/0161-4681.00090
Baratz, J. (1969). Ekonomik olarak dezavantajlı Siyah çocuklarda dil yeterliğini belirlemeye yönelik iki lehçeli bir görev. Child Development, 40(3), 889–901. DOI: https://doi.org/10.1111/j.1467-8624.1969.tb04550.x
Baratz, J., & Shuy, R. (Ed.). (1969). Siyah çocuklara okuma öğretimi. Washington, DC. Center for Applied Linguistics.
Baugh, J. (2000). Ebonics’in ötesinde: Dilsel gurur ve ırksal önyargı. New York, NY. Oxford University Press.
Blake, R., & Cutler, C. (2003). Afro-Amerikan İngilizcesi ve öğretmen tutumlarındaki değişkenlik: Okul felsefesi meselesi mi? Linguistics and Education, 14(2), 163–194. DOI: https://doi.org/10.1016/S0898-5898(03)00034-2
Bohn, A. (2003). Tanıdık sesler: İlköğretim sınıflarında Ebonics iletişim tekniklerinin kullanımı. Urban Education, 38(6), 688–707. DOI: https://doi.org/10.1177/0042085903257315
Boone, P. (2003). “Amen köşesi” sınıfa geldiğinde: Siyah kolej sınıfında çağrı–yanıt iletişiminin pedagojik ve kültürel etkileri. Communication Education, 52(3-4), 212–229. DOI: https://doi.org/10.1080/0363452032000156208
Brown, D.W. (2009). Başka bir deyişle: Dilbilgisi, kod değiştirme ve akademik yazma üzerine dersler. Portsmouth, NH. Heinemann.
Sternin, I.A. (2004). Adli dilbilimsel uzmanlıkta hakaretin teori ve uygulaması. Kommunikativnye Issledovaniya, 191–199. Voronej. [Rusça]
Жүктеулер
Жарияланды
Журналдың саны
Бөлім
Лицензия
Авторлық құқық (c) 2025 Ф.С. Курбанова (Автор)
Бұл жұмыс Creative Commons Attribution-Коммерциялық емес 4.0 халықаралық лицензиясы.
Дәйексөзді қалай келтіруге болады
