Abay’ın Kara sözlerinin dil kullanımı açısından edebî yönü

Аннотация

Abay (İbrahim) Kunanbayev, 1845-1904 yılları arasında yaşamış büyük Kazak şairi, yazarı, düşünürü, bestecisi, siyaset adamıdır. Çağdaş Kazak edebiyatının kurucusu olarak kabul edilir. Edebiyatçı yönü değerlendirildiğinde hem şiir hem de nesir türünde eserler verdiği görülmektedir. Almış olduğu çok yönlü eğitim, onun hem şiir hem de nesir türündeki eserlerinin içeriğini, dil yapısını ve şekilsel özelliğinin özgünlüğünü oluşturur. Türkiye’de de hakkında birçok araştırma yapılan Abay’ın şiirleri üslup açısından değerlendirilmiştir. Ancak onun nesir türündeki eserlerinin de kendine has bir üsluba sahip olduğu görülmektedir ve bu konuda bağımsız bir akademik çalışma yapılmamıştır.  Bu çalışmada Abay’ın Kara Söz olarak adlandırılan 45 adet düz yazısından örneklendirme yöntemiyle cümleler seçilmiş, onun nesir türünde dahi etkileyici bir üsluba sahip olduğu ortaya konulmaya çalışılmıştır. Abay, nesirlerinde de üslupsal açıdan özgündür ve bunları birçok açıdan değerlendirmek mümkündür. Ancak bu çalışmanın sınırları sebebiyle, Abay’ın Kara Sözler’i dokuz maddelik bir çalışmayla değerlendirilmeye çalışılmıştır. Çalışmanın neticesinde Abay’ın bazı cümle türlerini, monolog veya diyalog tarzı konuşmaları, alıntılamaları kullanarak bu etkileyiciliği sağladığı tespit edilmiştir. Bu çalışmada değerlendirilemeyen diğer üslupsal unsurların da değerlendirilmesi, Abay’ın Kazak dilini kullanmadaki başarısı ve düzyazıyı şiirsel üsluba yaklaştırmasındaki sanatçı yeteneği daha açık bir şekilde ortaya çıkacak ve Abay çalışmalarına katkı sağlayacaktır.