Abay Kunanbayev’in Şiirleri ve Kara Sözlerinde Toplumsal Değerlerin Temsili

Аннотация

Bu tebliğ, 19. yüzyıl Kazak toplumunun sosyal ve düşünsel dönüşüm sürecinde önemli bir figür olan Abay Kunanbayev’in şiirleri ve Kara Sözleri aracılığıyla toplumsal değerlerin nasıl temsil edildiğini incelemektedir. Abay, sadece bir şair değil, aynı zamanda bir ahlak filozofu ve halk aydını olarak Kazak kültürünün modernleşmesinde öncü bir rol üstlenmiştir. Şiirlerinde bireysel sorumluluk, ahlaki erdem, çalışkanlık, eğitim ve dini bilinç gibi temalara yer vererek birey merkezli bir değer inşası gerçekleştirmiştir. Kara Sözler adlı nesir eseri ise bu değerleri daha doğrudan, sistemli ve eleştirel bir şekilde ele alarak toplumsal yapının aksayan yönlerini ortaya koyar.

Tebliğde, Abay’ın şiirleri ile Kara Sözleri karşılaştırmalı olarak ele alınmakta; ahlak, eğitim, çalışkanlık, adalet ve din gibi temalar üzerinden biçimsel ve tematik paralellikler ortaya konmaktadır. Şiirlerde daha çok mecazlı, estetik bir anlatım ön plandayken, Kara Sözler’de yalın ve öğretici bir dil hâkimdir. Her iki türde de amaç, Kazak halkını cehalet, tembellik ve ahlaki yozlaşmadan kurtararak “adam bol” (insan ol) ideali etrafında bilinçli ve erdemli bireylerden oluşan bir toplum inşa etmektir. Abay’ın bu anlayışı, yalnızca 19. yüzyıl Kazak toplumunu değil, çağdaş Kazakistan’ın toplumsal ve kültürel yapısını da derinden etkilemeye devam etmektedir.