Өзбек және түрік тілдеріндегі лексикалық омонимдердің көркемдік-танымдық сипаттамалары
DOI:
https://doi.org/10.71078/80596a98Түйін сөздер:
омонимия, лексикалық омонимдер, тіларалық омонимдер, түйдек ұйқас (туюқ), тәжнисАңдатпа
Лингвокогнитивтік тәсіл сөйлеу механизмдерін, әлем бейнесі мен болмыс туралы ақпараттың тілдік санада бейнелену үдерістерін, сөз мағынасын меңгеру мен ұғымды тілдік жадта сақтау, заттар мен құбылыстар белгілерін қабылдау, лексемалардың семантикалық дамуын, сондай-ақ лексикалық мағынаны түсінудегі форма мен мазмұнның арақатынасын талдауда практикалық маңызға ие. Өзбек және түрік тілдеріндегі лексикалық омонимдер семантикалық, құрылымдық-грамматикалық формаға ғана емес, сонымен қатар когнитивтік құрылыммен байланысты мазмұнға да ие болады. Осы тұрғыдан алғанда, өзбек және түрік тілдеріндегі лексикалық омонимдерді лингвокогнитивтік бағытта талдау бұл тілдердің ойлауды қалыптастыру және дамыту, қабылдау, елестету, менталдық лексиконмен байланысты ерекшеліктерін айқындауда маңызды.
Мақалада лексикалық омонимдер ойлауды дамыту факторы ретінде сипатталып, туйық, аския жанрлары, сондай-ақ ийһом мен тәжнис көркемдік тәсілдері когнитивтік-семантикалық тұрғыдан талданады.
Әдебиеттер тізімі
Аракин, В.Д. (1978). Об омонимах в турецком языке. Советская тюркология, 2. – 48-61.
Арнольд, И.В. (1954). Лексикология современного английского языка.
Копотев, М.В., Мустайоки, А. (2008). Современная корпусная русистика. Slavica Helsingiyensia. Инструментарий русистики: корпусные подходы. Хельсинки, – 10-13.
Лурия, А.Р.( 2009). Основные проблемы нейролингвистики.
Машраббекова, А. (2009). Лексические параллели в тюркских языках и их возникновение. Филология: научные исследования, 2. – 51-61. DOI: https://doi.org/10.7256/2454-0749.2019.2.29444
Навоий, А. (1983). Мукаммал асарлар тўплами 20 томлик. 1-том. Бадойиъ ул бидоя. Тошкент. Фан.
Норман, Б.Ю. (1974). Психолингвистический эксперимент с синтаксически омонимичными предложениями. Вопросы лексики и синтаксиса. – 145-150.
Парфи Рауф (2013). Туркистон руҳи. Сайланма. Тошкент.
Реформатский, А.А.(1967). Введение в языкознание. Москва.
Рябцева, Э.К. (1973). О понимании студентами явления грамматической омонимии при чтении научно-технической литературы (По результатом эксперимента). Некоторые вопросы методики преподавания иностранных языков в школе и вузе. – 75-87.
Севортян, Э.В. (1956). Аффиксы глаголообразования в азербайджанском языке. Москва.
Abdurahmanova, M., Bozorova, S. (2023). Alisher Navoiy – omonimiya nazariyasi asoschisi Alisher Navoiy va XXI asr. 8-Uluslararo konferansi materiallari. Toshkent-Boku, B. 327-334.
Hasan Furkan Polat (2020). Sırpça, Hırvatça, Boşnakça – Türkçe Sesteş Kelimeler. Edirne.
Homidov, H. (2020). Turk tili. Toshkent.
Ibragimova, Z. (2021). “Muhokamat ul-lug‘atayn” asarining ilmiy ahamiyati. O‘zbek mutafakkirlarining til nazariyasiga oid qarashlari. Xalqaro ilmiy-nazariy anjuman materiallari. Toshkent, B. 180.
Jamolxonov, H.( 2005). Hozirgi o‘zbek adabiy tili. Toshkent. Talqin.
Kiziltunç, Recai (2008). Türk Edebiyatında Tuyug ve Bazi Problemleri. A.Ü. Türkiyat Araştırmaları Enstitüsü Dergisi.Sayı 37, Erzurum. – S.107. DOI: https://doi.org/10.14222/Turkiyat785
Koraş, Hikmet (2009). Özbek Şairi Rauf Parfi. 1. Başkı. Konya.
Kübra, Hadra & Tamtamış, Erkınay (2022). Çok Anlamlılıktan Eş Adlılığa Doğru Tarihsel Bir Yolculuk. A Historical Travel from Polysemy to Homonym folk/ed. Derg,; 28(1) – S. 109. DOI: https://doi.org/10.22559/folklor.1787
Pala, İ.(2008). Divan Edebiyatı. İstanbul. Sertifika Matbaası.
Püsküllüoğlu, Ali (2002). Öz Türkçe Sözlük. Ankara
Rahmatullayev, Sh. (2006). Hozirgi adabiy o‘zbek tili. Toshkent. Universitet.
Rahmonov, V. (2014). Alisher Navoiy. Muhokamat ul-lugʻatayn. Toshkent. Tafakkur.
Sakar, Ekrem (2021). Türkçede Eş Biçimlilik Meselesi. Dil ve Edebiyat Araştırmaları (DEA), Bahar, S. 23. DOI: https://doi.org/10.30767/diledeara.823748
Tamtamış, Erkınay & Kübra, Hadra (2021). (Türkçede Eş Adlılık) Homonym in Turkish. Journal of Academic Language and Literature, 5 (1). – 619-653. DOI: https://doi.org/10.34083/akaded.899583
Yusuf, Berdak (2009). Turkcha-O‘zbekcha “Aldoqchi” so‘zlar lug‘ati. Toshkent.
Жүктеулер
Жарияланды
Журналдың саны
Бөлім
Лицензия
Авторлық құқық (c) 2025 М. Абдурахманова (Автор)
Бұл жұмыс Creative Commons Attribution-Коммерциялық емес 4.0 халықаралық лицензиясы.
Дәйексөзді қалай келтіруге болады
